TÜRKÇEDE HANİ SÖZCÜĞÜ

Eski Türkçe ḳanı biçiminden gelişen hani sözcüğü, Türkçe Sözlük’te "nerede, ne oldu, nerede kaldı” anlamında ve gramer kitaplarında, genellikle, zarf görevinde kullanılan bir sözcük olarak gösterilmektedir. Ancak hani sözcüğünün bu temel anlam ve işlevinin yanında farklı kullanımları da bulunmaktadır. Özellikle günlük konuşma dilinde bu sözcüğün "örnekleme”, "varsayım”, "onaylama”, "destekleme”, "hatırlatma” gibi anlamlarda da kullanıldığı dikkati çekmektedir. Bu sözcüğün, belki de, cümle içerisindeki kullanımlarına bakılarak şey sözcüğünün bir alternatif olduğu da söylenebilir. Çünkü bu sözcüğe cümlenin başında, ortasında ve sonunda, ifade edilmek istenen her durum için yer verilebilmektedir. Kaynaklarda hani sözcüğü üzerine kimi değerlendirmeler yapılmış ancak, tespit edildiği üzere, şimdiye kadar, bir sözcük grameri tarzında bütünlüklü bir çalışma yapılmadığı görülmüştür. Bu çalışmada ise, hani sözcüğünün Türkiye Türkçesindeki (anlam, işlev, sözcük, sözcük grubu ve cümle bağlamındaki) kullanımları üzerinde durulmuştur. Hani sözcüğü üzerine tespitler, Turkish National Corpus (TNC) - Türkçe Ulusal Derlemi (TUD) içerisindeki 66 eser ile Mustafa Gökçeoğlu’nun Kıbrıs Halk Fıkraları (1992) ve Mahmut İslamoğlu’nun Kıbrıs Türk Folkoru (?) adlı çalışmasında yer alan fıkralardan derlenerek toplam 234 cümle üzerinden yapılmıştır. Bu çalışmayla, hani sözcüğünün günümüz Türkiye Türkçesindeki kullanımlarına bakılarak kaynaklarda belirtilen anlam ve görevleriyle örtüşen ya da farklılık gösteren örnekleri belirlenmeye çalışılmıştır.