TECVİD İLMİ AÇISINDAN CEVÂHİRU’L-İKYÂN FÎ ŞERHİ UMDETİ’L-İRFÂN (HATÎB-İ AYASOFYA HAMDULLAH B. HAYREDDİN)

Ömrünün büyük bir kısmını Ayasofya Camii’nde hatip olarak görev yapmasından dolayı Hatîb-i Ayasofya olarak meşhur olan Hamdullah b. Hayreddin (ö. 1575?), tecvid alanındaki manzum eserleriyle, Hâkânî’nin (ö.937) el-Kasîdetü’r-Râiyye’siyle başlayan manzum tecvid geleneğinin önemli temsilcilerinden biridir. Cevâhiru’l-İkyân fî Şerhi Umdeti’l-İrfân adlı yazma eser, müellifin daha önce Arapça manzum olarak kaleme aldığı Umdetü’l-İrfân fî Vasfi Hurûfi’l-Kur’ân adlı yazma eserin şerhidir. Cevâhiru’l-İkyân ayrıca Hamdullah b. Hayreddin’in günümüze ulaşan en kapsamlı tecvid eseri niteliğindedir.

Bu eserimizde öncelikle kıraat ve tecvid ilminin Hamdullah b. Hayreddin’e kadar geçirdiği dönemlerin özellikleri kısaca tanıtılmıştır. Daha sonra Hamdullah b. Hayreddin ve "Cevâhiru’l-İkyân fî Şerh-i Umdeti’lİrfân” adlı eseri ile ilgili bilgiler verilmiştir. Çalışmamızın son kısmında ise, metne önemli ölçüde sadık kalınarak, eserin tecvid ilmindeki yeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunu yaparken, kıraat ve tecvid ilmi ile ilgili temel kaynaklar başta olmak üzere, birçok eserden istifade edilerek, müellifin görüşleri ortaya konulup değerlendirilmiştir. İhtiyaç duyuldukça yaşadığı dönemdeki veya daha sonraki eserlere de müracaat edilmiştir.