SEBK-İ HİNDÎ’DE OKSİMORON (NÂİLÎ, FEHÎM-İ KADÎM, NEŞÂTÎ VE ŞEYH GÂLİB DİVANLARI)

Divan edebiyatı; kökeni islam öncesi Arap edebiyatına kadar uzanan, yüzlerce yıl boyunca Arap, iran ve Anadolu coğrafyasındaki dinî, kültürel ve sosyal gelişmelere bağlı olarak gelişimini sürdüren edebî bir zemindir. Bu edebî zeminin Türk kültür dairesi içerisindeki kısmını ifade etmek amacıyla kullanılan Klasik Türk edebiyatı, daha genel bir ifadeyle divan edebiyatı ise XIII. yüzyıldan XIX. yüzyıl sonlarına kadar varlığını sürdürmüş muazzam bir edebî yapıdır. Bu edebî yapı içerisinde Türkî-i basit, Sebk-i Hindî, hikemi tarz, mahallileşme ve Lâle Devrî gibi, edebiyat anlayışında yeni ve farklı bakış açılarının teşekkül ettiği akımlar ve dönemler olmuştur. Söz konusu yeni ve farklı bakış açılarından olan Sebk-i Hindî, XVII. yüzyıldan itibaren

divan edebiyatında önemli bir yere sahip olmuş ve pek çok şairi etkisi altına almıştır. Oksimoron ise edebiyatta tezat sanatı içerisinde bir tür olarak bilinmekle birlikte gerek divan edebiyatı gerek modern edebiyatta pek az çalışmaya konu edilmiş bir kavramdır. Temel veya alt anlamları zıtlık ya da çelişki barındıran iki yahut daha fazla kelimenin hayatın olağan akışına veya mantığa uymayacak bir şekilde bir arada kullanılması esasına dayanan kelime grubu ya da cümle şeklindeki ifadelerdir. Bu çalışmada, Sebk-i Hindî etkisindeki şairlerin diğer şairlere nazaran daha sık kullandıklarını düşündüğümüz oksimoronun tespiti, tasnifi ve değerlendirmesi üzerinde durulmuştur.