SÂTI BEY VE II. MEŞRÛTİYET DÖNEMİ’NDE DİN EĞİTİMİ (1908-1918)

Araştırmamızda Sâtı Bey’in Türk eğitiminde fikirleri ve görüşleriyle etkin olduğu II. Meşrûtiyet Dönemi’ndeki (1908-1918) Eğitim kurumlarında din eğitimi çalışmaları incelenmektedir. Bu sebeple Medresenin varlığı ve gerekliliği üzerine yapılan tartışmalar, bu kurumu lağvetme istekleri, somut ve ayrıntılı taslaklar içeren ıslâh önerileri, nihayet çıkarılan tâlimatnameler ve yapılan kânûnî düzenlemeler, reformlar ve bunların uygulamaları ana konuyu teşkil etmektedir. Bu arada İslâmcı, Türkçü ve Batıcı olarak nitelendirilen çeşitli sosyal ve siyasal grupların medrese kurumu üzerine, basın-yayın organlarında yürüttükleri karşılıklı tartışmalar da ele alınmaktadır. Bu tartışmalar, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikalarının – özellikle din eğitimi ve öğretimi konusunda- ve bu politikalara adı geçen siyasal grupların temsilcilerinin bakış açılarınındoğru değerlendirilmesine katkıda bulunacak ve ışık tutacaktır. Altı asırlık bir zaman diliminde ve son derece geniş bir coğrafyaya hükümran olan Osmanlılar ile ilgili yapılacak çalışmalarda, zaman ve konu her zaman için önemli bir sorun teşkil etmektedir. Konu olarak, Osmanlı’daki modern eğitimin teşekkül ve gelişmesi çerçevesinde gelişen din eğitimi problemleri incelenen bu çalışmada zamanı, II. Meşrûtiyet Dönemi (1908-1918) ile sınırladığımızı belirtmek isteriz. Bir dönemi sadece bir açıdan incelemek (din eğitimi) her zaman elimize net sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle, bir dönemi daha iyi anlayabilmek için o dönemi arka planıyla birlikte ele aldık. Günümüze kadar medreseler, tarih, mimâri, sistem, tedrîs usûlü gibi yönleriyle köklü ve tafsilatlı bir şekilde okuyucunun hizmetine sunulmamıştır. Özellikle üzerinde fazla durulmadığı anlaşılan II. Meşrûtiyet Dönemi eğitimöğretim kurumlarında Din Eğitimi konusunda, birinci dereceden kaynakların incelenmeye alınması bir zaruret teşkil etmektedir. Bu bakımdan bilhassa bu dönemde çıkan kanunlar, konu ile alakalı süreli yayınlar ve bu yayınlarda çıkan makaleler bizim için ulaşılması gereken ilk kaynaklar olmuştur.