NASSIN LAFZINA AYKIRI MAKÂSIDÎ YORUMUN İMKÂNI: HANEFÎ USÛLÜ ÖRNEĞİ

Çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Girişte kısaca anlam, yorum, modern hukuktaki yorum yöntemleri ve makâsıdî yorum terimleri üzerinde durulacak, sonrasında lafız-maksat dengesinin fıkıh tarihinde nasıl kurulduğuna dair modern dönmedeki bazı değerlendirme ve tekliflere yer verilecektir. Birinci bölümde taʻlîl, şerî hükümlerin amaçları ve bu amaçlar açısından Hanefilerin illet teorisi tetkik edilecektir. İkinci bölümde Hanefi usûlünde nassın lafzına aykırı makâsıdî yoruma başvurmanın önündeki teorik engeller tespit edilecektir. Bu kapsamda hükmün sübûtunun illete değil nassa bağlanması, taʻlîlin amacı ve şartları, hikmetle taʻlîlin reddedilmesi, lafzın asıl mananın fer‘ kabul edilmesi gibi meseleler incelenecektir. Üçüncü bölümde ise Hanefi usulcülerin te’vil, istihsan ve delâletü’n-nas konularındaki yaklaşımlarının, nassın lafzına aykırı makâsıdî yoruma imkân verip vermeyeceği tartışılacaktır.