MOLLA MUSA EL-CALALÎ’NİN NAHİV ve SARF’TAKİ METODLARI

Bu çalışmamız Türkiye’nin Doğu bölgesinde Ağrı ilinin, Doğubayazıt ilçesinde, kaleme aldığı eserler ve kendi kurduğu medresede verdiği dersler ile Arap dilini tüm Türklere ve Kürtlere sevdirmeyi başaran Molla Musa el-Celalî’nin kitaplarındaki nahiv ve sarf metodunu ele almaktadır. El-Celalî, yaptığı şerhler ve haşiyeler ile Arap dilinde uzman olan veya Arap dilinde tedrisat yapan yeni talebeler için kuşatıcı bir ilim ile okuyucuya ilmi sevdirmeyi başarmıştır. Metinlerdeki ibareleri tashihi ile ilmi derinliğinin büyüklüğünü ortaya çıkarmıştır. Sarf ve Nahiv yönünden, Şerh ve haşiye ettiği kitapları seçerken en güzelini yapmıştır. Arap dilinin tedrisatında Sarf ilmini öne çıkarması da çok yerinde bir davranıştır. Maddeleri sıralamada ve dizimde akademik bir metot takip etmiştir. Vezinlerinin değişmesi ile değişen bazı lafızlara

verdiği örnekleri de çok iyi seçmiştir. Diğer taraftan Sarf konularında olan Mutel ve Mehmuz fiilleri izahatı da bu meyandadır. Örnekleri basit ve anlaşılır cümlelerden seçmiştir. El-Celalî, Nahiv ilminde, Bağdat medresesinin metodunu takip etmiştir. Fakat Basra medresesinin âlimlerinin görüşlerine de meyletmiştir.