MEKKÎ AYETLERDE SERVET

Ekonomik refah ve zenginliğin insana bahşedilen ilâhî bir nimet olmakla beraber aynı zamanda onu insanlıktan çıkaran, birtakım kötü huy ve zaafları körükleyen menfi bir yapıya sahip olduğu da söylenebilir. Hatta servetin ayartıcı ve insanı baştan çıkarıcı bu yönü, çok daha baskındır. Tarihin çeşitli uğrak yerlerinde helâk edilen kadim milletlerin her birinin zenginlik ortak paydasında buluşması bu bakımdan manidardır. Kullanım amacına göre hayır veya şerre dönüşebilen bu nimetin gerek zararlı etkisinden korunabilmek gerekse insanın bu dünyadaki ebedî saadeti kazanma mücadelesinde kendisine destek sağlayan bir vasıta haline gelebilmesi için mutlak surette yapılması gereken, onu kontrol altında tutmaktır. Bu sebeple ilk nâzil olan ayetlerden itibaren refah ve zenginlikten kaynaklanan davranış saplantılarının insanı hangi felâketlerin eşiğine getirdiği çarpıcı bir şekilde tasvir edilmekte, bu tehlikeli gidişatı engelleyebilmek için alınması gereken önlemler sıralanmaktadır. Öyle ki bu sinsi tehlikeye karşı Hz. Peygamber bile birçok kez ikaza uğramış, atması gereken adımlar, uzak durması gereken tavırlar, en ince teferruata kadar belirlenmiştir. Bu gerekçelerden hareketle Mekkî sûre ve ayetlerde nüzûl dönemi servet algısını tashih ve tadil etme amacındaki beyanların çok önemli bir işleve sahip olduğu söylenebilir. Çalışmamızda Mekke dönemi servet olgusu, nüzûl sürecinin genel bir fotoğrafını yansıtan tarihî bilgiler ve buna malzeme sağlayan rivayetler eşliğinde yorumlanmıştır. Diğer bir deyişle konuyla ilgili ayet ve sûreler umumiyetle Hz. Peygamber’in sîretine paralel bir şekilde okunup değerlendirmiş, Kur’an’ın inzâl edildiği tarihî tecrübe daima anlam ve yorumun hareket noktası kabul edilmiştir.