MATÜRÎDÎLİĞİN MEZHEPLEŞME SÜRECİNDE EBU’L-MUÎN EN- NESEFÎ’NİN KATKISI

İmam Ebu Hanife’nin itikadî görüşleri, öğrencileri ve erken dönem müntesipleri yoluyla Mâverâünnehir bölgesinde yayılmıştır. Onun itikat alanında te’lif ettiği beş eserinin rivayet yoluyla İmam Matürîdî’ye ulaştığı kayıtlarda mevcuttur. Eserler, Hicri I. ve II. yüzyılda tartışılan itikadî konuları ihtiva etmektedir. Dolayısıyla eserler, o dönemde tartışılan kader, halku’l-Kur’an meselesi, Yüce Allah’ın sıfatları, büyük günah sorunu ve iman-amel bağlantılarının niceliği gibi kelamî konuları, kelamın inceliklerine girilmeden içerirler. Hicri IV. yüzyılda bölgenin en yetkin kelamcısı İmam Matürîdî eserler doğrultusundaki görüşlerini kelamî bir sistemle dönemin sorularına cevap verebilecek duruma getirmiştir. Ancak bütün gayertlerine rağmen ön plana çıkmamış ve ekol onun ismiyle anılmamıştır. Hicrî V. yüzyılda bölge medreselerinde yetişen Ebu’l- Muîn Meymun b. Muhammed b. Muhammed en-Nesefî, İmam Ebu Hanife’den İmam Matürîdî’ye ulaşan kelamî görüşleri sistematik bir kelama kavuşturmuş ve ekolün Matürîdîyye ismiyle anılmasına ön ayak olmuştur. O bir taraftan dönemin ihtiyacına binaen yeni gelişmeler doğrultusunda, eser te’lif edip yenilik yapmış diğer taraftan İmam Ebu Hanife’den kendi dönemine kadar uzanan Hanefî itikadî geleneğinin şöhret bulmuş kelamcıların detaylı bir listesini vermiştir. Böylece o geleneğin hem sistematik bir kelama kavuşması hem de geleneğin İslam Mezhepleri arasında Matürîdîyye ismiyle yer almasına en büyük katkıyı sunmuştur.

İşte elinizdeki bu eser, Hanefî itikadî düşüncenin Mâverâünnehir bölgesine girişi, Nesefî dönemine kadar süren gelişim süreci ve Nesefî’nin ekolü Matürîdîyye ismiyle anılmasına sağladığı katkısı ele almaktadır.