İBN HİŞÂM EN-NAHVÎ’NİN ŞERHU KATRİ’N-NEDÂ VE BELLİ’S-SADÂ’DA İSTİŞHÂD ETTİĞİ HADİSLER

Arap dili âlimi İbn Hişâm en-nahvî (ö. 761/1360), gramerin bütün inceliklerine vâkıf, sahasında başarılı, keskin ve eleştirici bir zekânın yanı sıra disiplinli çalışması ile meşhurdur. Alanında kendisinden önceki çalışmaları inceleyip meslektaşlarıyla tartıştıktan sonra eğitim ve öğretimde en verimli yönteme ulaşmaya çalışmıştır. İbn Haldûn, onun nahiv ilminin öncülerinden olan Sîbeveyhi ve İbn Cinnî neslinden sonra bu alanın en büyük üstatlarından biri olduğunu söyler. Eserlerinde genellikle nahiv otoritelerinin görüşlerine yer vermiş, bunlar arasında tercihler yapmış, aynı zamanda kendi görüşlerini de ortaya koymuştur. İbn Hişâm dilde istişhâd açısından Kur’an’a ilk sırayı, hadise ikinci, şiire ise üçüncü sırayı verir. Bu arada kıyas ve ta‘lîl yöntemlerini de kullanır. Bazı araştırmacılar onun hadisle çok istişhâd ettiğini ileri sürmüşlerdir. Zira kendisi hadisle istişhâdı şu maksatlar çerçevesinde yapmıştır; Arap dili inceliklerinin tavzîhi, Kurrâların Kur’ân’daki farklı okuyuşlarına açıklık getirme ve delil getirmede sahih hadislere öncülük tanımadır. Bu bağlamda hadisle İstişhâd ettiği eserlerinden biri de Şerhu

Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ adlı kitabıdır. Mezkûr eser Arap dili ve grameri alanında metin ve şerhi kendisine ait olup temel gramer kurallarını özlü ifadelerle anlatan bir giriş niteliğindedir. Elinizdeki eser de, Şerhu Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ’da istişhad edilen 17 adet hadisin, terceme ve istişhâd yönleri açıklanıp hadislerin geçtiği ana konular başlıklarıyla detaylı bir şekilde tafsilatlı bir şekilde anlatılmıştır. Ayrıca İbn Hişâm’ın konu bazında nahiv âlimlerine katılıp-katılmadığı, sunduğu istişhadlarla kendilerinin müellifin görüşlerine ittifak veya ihtilaf ettiği noktalara değinilmiştir. Çalışma noksanlıklarıyla beraber gramer alanında istişhâd konusunda çaba sarf edenler için ufuk açıcı ve müfid olacağının düşüncesindeyim.