HANEFÎ MEZHEBİ KURUCU İMAMLARIN FIKIH USULÜNÜ KULLANIMLARI

Fıkıh usûlü, sahabe döneminde her ne kadar terminolojisi henüz

oluşmamış olsa ve özel bir ilmin adı olarak bilinmese de fikrî muhtevası

itibariyle sonradan ortaya çıkmış yahut icat edilmiş bir ilim de değildir. Fıkıh

usûlü kaidelerinin bilinmesi, şerʻî hükümlerin istinbat edilmesi ve şâri‘in

amaçladığı maksat ve maslahatlara vakıf olunması için zaruridir. Çünkü fıkıh usûlü, amelî hükümleri ilmî ve geçerli/doğru bir yöntem ile elde etmenin aracıdır. Bu köklü yöntemden bîhaber olunması, dünya hayatında şâri‘in amaçladığı şeyin tam aksi bir sonuç doğurabilir. Ebû Hanîfe, Hanefi mezhebinin öncüsü olsa da talebeleri İmam Züfer, Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed (Şeybânî) de çeşitli eserler telif etmek suretiyle hocalarının ictihatlarını kaybolmaktan koruyan, fıkıh ve usûl anlayışını farklı bölgelere yayan temsilcileridir. Bu gayret ve çaba sebebiyle Hanefî fıkhı bir mezhep/okul olarak teşekkül etmiş, mezhebin görüş ve içtihatları dünyanın pek çok yerine ulaşmış ve milyonlarca kişi tarafından takip edilmiştir. Bu çalışmada Ebû Hanîfe’nin mezkur talebelerinden en meşhur ve etkin olanı İmam Muhammed’in sonraki Hanefî usûlcülerine önemli ölçüde kaynaklık eden fıkıh usûlü görüşleri incelenmiştir