ESFÂR-I BAHRİYE-İ OSMANİYE (BİRİNCİ CİLD)

Mektep-i Bahriye öğretmenlerinden Mehmet Şükrü Bey’in "Esfar-ı Bahriye-i Osmaniye” isimli eseri Osmanlı donanması hakkında 19. yüzyılda yazılmış olan eserlerden bir tanesidir. Eser, Osmanlı devletinin kuruluşundan Sultan II.Abdülhamit döneminin başlarına kadar olan uzunca bir süre boyunca Osmanlı donanmasının geçirmiş olduğu evrimi ayrıntılarıyla anlatması nedeniyle önem taşımaktadır. Mehmet Şükrü Bey’in yazmış olduğu telif ve tercüme kitapların çoğunun Türk denizcilik tarihinin farklı alanlarına ait olduğu görülmektedir. Mehmet Şükrü Bey, bu özelliğiyle aynı dönemi paylaştıkları ve yine bahriyeli birer deniz tarihçisi olan Safvet Bey, Süleyman Nutki, Ali Rıza Seyfi, Ali Haydar Emir gibi isimlerle birlikte geç dönem Osmanlı deniz tarihçiliğinin önde gelen isimleri arasında yer almaktadır. Yazarın anlatımına göre, bu eserde Osmanlı donanması inşa, savaş tekniği, hukuk, mevzuat, ticaret ve yönetim gibi bütün yönleri, önemli noktalarıyla ve geniş bir çerçeve içinde anlatılmaktır. Yazar amacını,"…maksad-ı kemteranem ancak ileride böyle bir eser-i behiyenin te’lifi teşebbüsünde bulunacak olan zevat-ı fazâil-simata, mehmâ- emken teshilat bahş olur bir me’haz hazırlamaktan ibaret olduğu cihetle ma’zur görüleceğimden eminim” diyerek bu alanlarda çalışacak kişilere bir başlangıç noktası sunabilmek olduğunu söylemiştir. Yazarın, eserin "İhtarı Mahsus” bölümünde bahsettiğine göre "Esfar-ı Bahriye-i Osmaniye” isimli eser üç cildden oluşmakta olup birinci cilt bir giriş ile kuruluş döneminden Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) dönemine kadar olan donanma alanındaki gelişmeleri anlatmaktadır. İkinci cilt Sultan II.Selim (1566-1574) döneminin başı olan 1566 yılından Sultan I.Abdülhamit (1774-1789) döneminin başı olan 1774 yılına kadar olan donanma ve denizcilik olaylarını kapsamaktadır. Üçüncü cilt ise 1774 yılından Sultan II.Abdülhamit’in (1876-1909) saltanatının başı olan 1876 yılına kadar olan dönemi kapsamaktadır.