ENDÜLÜSLÜ SÛFİ ŞAİR EBU’L-HASAN EŞ-ŞÜŞTERÎ VE DİVÂNI (ELEŞTİREL İNCELEME)

Tasavvuf edebiyatı alanında çalışan araştırmacıların durumu tasavvuf alanında çalışanlara nispetle daha da zordur. Çünkü sûfî edebiyatçı iç dünyasında duydumsadığı çok soyut olan duygularını ve düşüncelerini teşbih, eğretileme gibi yollarla somutlaştıma yöntemini kullanır. Bu nedenle, onların, mistik-metafizik olguları ve kavramları, kadın-içki vb imgelerle şiirlerinde ifade ettikleri görülür. Tasavvuf edebiyatı alanında çalışan araştırmacılar ise sûfî şairlerin, semboller ve imgelerle dile getirdikleri hakikatlari tespit etme ve onları ifade etmenin zorluğuyla yüzyüze kalırlar. Sözü edilen bilim alanında bir konunun yetkinlikle ve derinliğine incelenmesi, genel olarak Arap diline ve özelde tasavvuf ilmine ve terminolojisine vakıf olmayı gerektirir. Elimizdeki bu çalışmanın akademik değerini, sözü edilen gerekçeler ve gereklilikler ortaya koymaktadır. Bu çerçevede araştırmacı Mahıeddın Rachıd’in, Arap dili alanındaki edebî yetkinliği ve edebî tenkit alanındaki bilgisi bu çalışmada görülmekte, araştırmasına konu ettiği Şüşteri’nin divanıyla, dönemin tasavvuf edebiyatına da ışık tutmaktadır. Bu bağlamda, divandaki ve divanı konu alan bu çalışmadaki okumalarımdan, Şüşterinin seçkin bir edebî üslûba sahip olduğunu ve sehl-i mümteniyi ustaca kullandığını, bu yönüyle Türk sûfî şâir Yunus Emre’yi anımsattığını söyleyebilirim.