ASKERİ, SİYASİ VE SOSYAL YÖNLERİYLE MİLLİ MÜCADELE’DE İNÖNÜ MUHAREBELERİ

İnönü Muharebeleri Türk İstiklal Harbi’nin dönüm noktalarından birini oluşturmuştu. TBMM Hükümeti’nin askeri varlığının tartışıldığı, siyasal varlığının tehlikede olduğu, Türk milletinin istiklal ve istikbal kaygısı yaşadığı günlerde bu muharebelerde elde edilen başarılarla Anadolu’nun bağımsızlık mücadelesinde yeni bir aşamaya geçilmişti. TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa, I. İnönü Muharebesi’nden kısa bir süre sonra Batı Cephesi Komutanı Albay İsmet Bey ile yapmış olduğu görüşmede muharebede elde edilen sonuç ile birlikte "çok meselelerin” hallolduğunu söyleyecek; İsmet Bey, Mustafa Kemal Paşa’nın bu muharebenin neticesine ne kadar önem verdiğini ve bu muharebenin yarattığı etkinin yeni kurulmakta olan devletin siyasi itibarını nasıl etkilediğini şöyle anlatacaktı: " (…) Muharebeden az bir müddet sonra Mustafa Kemal Paşa’ya vaziyet hakkında bilgi vermek için Ankara’ya geldim. Mustafa Kemal Paşa çok memnun olmuştu; beni istasyonda karşıladı. Kendisine "büyük mesele halledildi” dedim. "Hangi büyük mesele, çok, çok mesele hallolundu” diye cevap verdi. O kadar memnun görünüyordu ki… Hükümet henüz kuruluyordu. Dağınık hükümetten kurtulmak, ordu teşekkül edecek mi, etmeyecek mi, endişelerinden sıyrılmak ve ilerisi ne olacak gibi şüphe ve tereddütler içinde bulunan bir atmosferden birden bire sıyrılarak normal bir harbin tertiplerine, şevkine ve manevi kuvvetlerine girmiş olduğumuz bir devredeydik. Ankara’da 23 Nisan 1920’de meclisin açılmasından I. İnönü Muharebesi’nin sonuna kadar ki zaman büyük buhranlarla geçmişti. Herkes milli hareketin iç isyanlarla çöküp batacağını ve davanın esasından temelli kaybolacağını beklerken, şimdi muharebe ile bir netice almak zihniyeti, şevki hasıl olmuştu. I. İnönü Muharebesi umumi itibarı kuvvetlendirir mahiyette bir netice sağlamış oldu”. Albay İsmet Bey, "Devleti kurmak için, Büyük Millet Meclisi’nin itibarını, nüfuzunu ve hâkimiyetini sağlamak için küçük çapta da olsa böyle bir muharebeyi kazanmaya mecburduk” diyecekti. İkinci İnönü Muharebesi’nde elde edilen zaferin Milli Mücadele ve Türk tarihi açısından önemine işaret edecek olan komutan ise TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa olacaktı. Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, ikinci İnönü Muharebesi’nin kesin neticesini 1 Nisan 1921 saat 18.30’dan sonra Genelkurmay Başkanlığı’na gönderdiği raporda "düşman binlerce maktullerle doldurduğu muharebe meydanını silahlarımıza terk etmiştir” ifadeleri ile betimleyecekti. Bu zaferin müjdesini alan TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa ise İsmet Paşa’ya hitaben yazdığı telgrafta; "siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makûs talihini de yendiniz. İstila altında bahtsız topraklarımızla beraber bütün vatan bu gün müntehalarına kadar zaferinizi tes’id ediyor” diyecek; bu mesajla zaferin hem Milli Mücadeledeki yerini hem de Türk milletinin "makûs” talihini kırmak açısından önemini vurgulayacaktı…