ARAP DİLİNDE MÜŞÂREKET MU‘CEMU’L-ĠANİ EZ-ZÂHİR İSİMLİ SÖZLÜKTE MÜŞÂREKET İFADE EDEN FİİLLER

Bükümlü diller grubunda yer alan Arap dilinde türemiş sözcükler anlamlarını kalıplarından alır. Bu durum gerek fiil gerekse müştak isim vezinlerinde açıkça görülür. Eylemi gerçekleştiren ve ondan etkilenen, olayın gerçekleştiği yer ve zaman, tekrarlanma sıklığı hep bu yapılarla ifade edilir. Üç harfli fiil köklerini oluşturan harfler, mezit fiil kalıpların bildirdiği anlam yelpazesi içerisinde kendilerine yer edinir. Arap dilinde müşâreket/işteşlik olgusunu ortaya koyan sarf vezinleri için de kalıplar mevcuttur. Bünyelerinde barındırdıkları çok sayıda fiille bu anlamı müfâʻale ve tefâʻul bâbları sağlar. Sayıları daha az olmakla beraber iftiʻâl bâbı da bu grup içerisinde bulunur. Ancak bu bâblarda çekimlenen her fiil müşâreket anlamı taşımadığı gibi bu

anlamı taşıyanlar da müşâreketi aynı tarzda ifade etmez. Temelde başkasının sana yaptığını senin de ona yapman olarak tanımlanan müşâreket, çoğu zaman bireylere karşılıklı etkileşim sağlayan fiillerde ortaya çıksa da kimi zaman eylemi beraber veya münavebeli/ dönüşümlü gerçekleştirmeyi ifade eden fiillerde de görülür. Mezit fiil kalıplarının yanı sıra fiili müşâreket bildiren müştak isimler de yapılarında bu anlamı taşır. Sarf ilmi bağlamında olduğu gibi nahiv ilmi bünyesinde de müşâreket üslupları mevcuttur. Sözcükleri bir araya getiren cümleler, cümleleri bir araya getiren metinler bu kavramı daha serbest bir şekilde ortaya koyar. Nitekim failin çoğul olması, mefʻûlün meah, bazı edat, isim ve zarflar bu çatıyı açıkça dile getirir.