ALTIN DÜYÛNÂT VE EVRÂK-I NAKDİYYE MESELESİ

Osmanlı Devleti’nde akçenin yenilenmesi (tecdîd) ve değerinin düşürülmesi (tağşîş) işlemleri kuruluştan Tanzimat’a kadarki süreçte iktisadi anlamda istikrarsızlık durumlarında başvurulan yöntemler arasında yer almıştır. Madeni para rejiminde herhangi bir değişikliğe yol açmayan bu tür münferit denebilecek uygulamalar sayesinde sorunların üstesinden gelinebildiği için borçlanmalar alışılageldiği usullerle kapatılabilmiştir. Bu çalışma, Tanzimat döneminde başlıca sorun olarak vadesi gelen borçların ödenmesi meselesi ve buna bağlı olarak karşılaşılan hukukî sorunları, bunların çözüm önerilerindeki yaklaşım tarzlarını, ulaşılan sonuçları o dönemin şahitlerinin kaleminden günümüze aktarmayı konu edinmektedir. Kitapta paranın mahiyeti, Osmanlı’da madeni paradan kâğıt paraya kadarki sürecin izleri takip edilmiştir. Hususen Ahmed Râgıb Bey’in Dersaâdet Matbaa-i Osmâniye’de 1338 (1918) tarihinde basılan Altın Düyûnât Meselesi

başlıklı eseri latinize edilmiştir. Burada evrakın ve banknotun mahiyeti

hakkında bilgi verilmiş, altın borçlarının bu yöntemle ödenmesinin ortaya çıkardığı sorunlar ele alınmış, meselenin İslam hukuku, kanun (örfî hukuk) ve adalet bakımından ele alınmasına dair görüş farklılıkları ve dönemin üst mahkemelerinin kararları incelenmiştir. Bahusus o dönemde doğrudan bu meseleleri konu edinen makalelerden yapılan derlemeden hareketle altın ve gümüşün üretimi, ülkenin içinde bulunduğu malî durumdan kaynaklanan nakit sıkıntısı, madeni para ile kâğıt paraya ilişkin esaslar, paranın kıymetinin tespiti gibi konulara yer verilmiştir.